Ղազախստանը հսկայական հողեր ունեցող երկիր է, սակայն նրա ջերմոցային արդյունաբերությունը դեռ սկզբնական փուլում է: Մինչ Նիդերլանդները, իր փոքր չափերով, կարողանում է կերակրել աշխարհի բնակչության կեսին բարձր տեխնոլոգիական ջերմոցների միջոցով, Ղազախստանը դժվարությամբ է պահպանում այդ ցուցանիշը: 13-րդ միջազգային ցուցահանդեսը «Ջերմոցներ. Այգեգործություն. Ոռոգում. Պարարտանյութեր. Flowers»-ը Ալմաթիում համախմբել էր փորձագետներին՝ քննարկելու Ղազախստանում ջերմոցային ոլորտի ներկա և ապագա վիճակը:
Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության (FAO) վերջին տվյալների համաձայն՝ Ղազախստանում մեկ շնչի հաշվով բանջարեղենի արտադրությունը դեռևս համեմատաբար ցածր է, ընդամենը 147.9 կգ/մարդ/տարեկան՝ 198.6 կգ/մարդ/տարեկան համաշխարհային միջին ցուցանիշի համեմատ: Սա մասամբ պայմանավորված է առաջադեմ տեխնոլոգիաների սահմանափակ կիրառմամբ, ներառյալ բարձր տեխնոլոգիական ջերմոցները, որոնք կարող են մեծացնել արտադրությունը և բարելավել մշակաբույսերի որակը:
Բացի այդ, արդյունաբերության զարգացման համար լուրջ խոչընդոտ է հանդիսացել ջերմոցային ծրագրերի ֆինանսավորման բացակայությունը: Այնուամենայնիվ, կառավարությունը վերջերս հայտարարեց, որ մտադիր է միջոցներ հատկացնել երկրում ջերմոցային տնտեսություններին աջակցելու համար: Գյուղատնտեսության նախարարությունը խոստացել է սուբսիդիաներ տրամադրել նոր ջերմոցների կառուցման համար, ինչպես նաև նվազեցնել ջերմոցային տնտեսությունների համար հարկերը։
Ղազախստանում բարձր տեխնոլոգիական ջերմոցների ներուժը հսկայական է։ Օգտագործելով առաջադեմ տեխնոլոգիաներ, ինչպիսիք են հիդրոպոնիկան և աերոպոնիկան, աճեցողները կարող են զգալիորեն մեծացնել իրենց բերքատվությունը՝ միաժամանակ նվազեցնելով ջրի սպառումը և նվազագույնի հասցնելով շրջակա միջավայրի վրա ազդեցությունը: Ավելին, բարձր տեխնոլոգիական ջերմոցները կարող են երկարաձգել աճող սեզոնը՝ ֆերմերներին թույլ տալով թարմ բանջարեղեն արտադրել ամբողջ տարին, նույնիսկ կոշտ կլիմայական պայմաններում:
Թեև Ղազախստանում ջերմոցային արդյունաբերությունը դեռ իր սկզբնական փուլում է, աճի և զարգացման մեծ ներուժ կա: Ջերմոցային բիզնեսին աջակցելու կառավարության վերջին ծրագրերը՝ զուգորդված առաջադեմ տեխնոլոգիաների կիրառմամբ, կարող են զգալիորեն մեծացնել բանջարեղենի արտադրությունը երկրում՝ բարելավելով պարենային անվտանգությունը և նպաստելով ազգային տնտեսությանը։
Ղազախստանի Հանրապետության գյուղատնտեսության նախարարության տվյալներով՝ հանրապետությունում ջերմոցային տնտեսությունների ընդհանուր մակերեսը կազմում է 2,356 հա՝ 84,000 տոննա բանջարեղենի արտադրության ծավալով։ Ջերմոցների մեծ մասը գտնվում է երկրի հարավային շրջաններում՝ Ալմաթիում, Ժամբիլում, Հարավային Ղազախստանում։ Այնուամենայնիվ, այս ջերմոցների մեծ մասը կառուցված է ցածրորակ նյութերի օգտագործմամբ, ինչպիսիք են պլաստիկ թաղանթը, ինչը նրանց խոցելի է դարձնում եղանակային կոշտ պայմանների նկատմամբ:
Ղազախստանի ջերմոցային արդյունաբերության առջեւ ծառացած գլխավոր մարտահրավերներից մեկը շինարարության բարձր արժեքն է։ Ջերմոցաշինության մեջ օգտագործվող նյութերի մեծ մասը ներկրվում է, ինչը թանկացնում է տրանսպորտային ծախսերի և արժույթի տատանումների պատճառով։ Բացի այդ, երկրի շատ ֆերմերներ չունեն անհրաժեշտ փորձ և ռեսուրսներ՝ կառուցելու և պահպանելու ժամանակակից, բարձր տեխնոլոգիական ջերմոցներ, որոնք կարող են դիմակայել ծայրահեղ եղանակային պայմաններին:
Մյուս մարտահրավերը ոլորտում հմուտ աշխատուժի պակասն է: Ղազախստանում շատ երիտասարդներ շահագրգռված չեն գյուղատնտեսության ոլորտում աշխատելով, ինչը հանգեցրել է ջերմոցային տնտեսությունների աշխատողների պակասի: Բացի այդ, օտարերկրյա աշխատուժ ներգրավելու կառավարության ջանքերն այնքան էլ հաջող չեն եղել բյուրոկրատական խոչընդոտների և լեզվական խոչընդոտների պատճառով:
Չնայած այս մարտահրավերներին, Ղազախստանն ունի ջերմոցային ոլորտի զարգացման հսկայական ներուժ: Երկիրն ունի ընդարձակ հողատարածք, որը կարող է օգտագործվել ժամանակակից ջերմոցների կառուցման համար։ Ավելին, երկրի հարավային շրջանների բարենպաստ կլիմայական պայմանները հնարավորություն են տալիս ամբողջ տարվա ընթացքում աճեցնել մշակաբույսերի լայն տեսականի:
Ղազախստանի կառավարությունը գիտակցել է ջերմոցային ոլորտի կարևորությունը և քայլեր է ձեռնարկել դրա զարգացմանն աջակցելու համար։ 2021 թվականին Գյուղատնտեսության նախարարությունը հայտարարեց մինչև 5,000 թվականը երկրում ջերմոցների տարածքը մինչև 2025 հա ավելացնելու ծրագրի մասին։ Բացի այդ, կառավարությունը միջոցներ է հատկացրել ժամանակակից ջերմոցային տնտեսությունների կառուցման և ֆերմերների ժամանակակից ջերմոցային տեխնոլոգիաների ուսուցման համար։
Ղազախստանում ջերմոցային տնտեսությունը բախվում է տարբեր մարտահրավերների, որոնցից մեկը ֆինանսավորումն է: Մինչ կառավարությունը գարնանային դաշտային աշխատանքների համար շրջանառու միջոցների տրամադրման ծրագրեր ունի, հատկացված բյուջեն կարող է չփոխհատուցել ջերմոցային մշակության ծախսերը։ Բացի այդ, ֆերմերները ստիպված են զբաղվել էլեկտրաէներգիայի, գազի և ածխի բարձր ծախսերի հետ: Այս խնդիրները լուծելու համար կառավարությունը հաստատել է էլեկտրաէներգիայի և գազի ծախսերի մինչև 50%-ը սուբսիդավորելու ծրագրերը: Սուբսիդավորման մեխանիզմները դեռ քննարկվում են, սակայն տարբերակները ներառում են մետրերի օգտագործումը կամ ջերմոցի մեկ հեկտարի համար սուբսիդավորումը: Սուբսիդավորման չափը կախված կլինի օգտագործվող տեխնոլոգիայի տեսակից, որտեղ արդյունաբերական ջերմոցային համալիրները կստանան ամենաբարձր սուբսիդիաները:
Գյուղատնտեսության նախարարությունում և աշխատանքային խմբում վերջին քննարկումների համաձայն՝ ջերմոցային ներդրումային ծրագրերի ֆինանսավորման առկա մակարդակը անբավարար է, և նախատեսվում է սուբսիդավորման դրույքաչափերը 25%-ից հասցնել 30%-ի։ Մինչ կառավարությունը քայլեր է ձեռնարկում ջերմոցային տնտեսությանն աջակցելու համար, դեռ կան մարտահրավերներ, որոնք պետք է լուծվեն Ղազախստանում այս հատվածի արդյունավետությունն ու շահութաբերությունը բարելավելու համար: